فنیتروتيون (Fenitrothion)
این آفتکش در بازار با نام تجاری سومیتیون وجود دارد که بصورت غير سيستميك و اثر تماسي، گوارشي و نفوذي براي كنترل طيف وسيعي از حشرات مكنده و جونده فرموله مي‌شود.
موارد مصرف در ایران
این حشره کش را می توان برای کنترل انواع حشرات سرخرطومی ، تریپس ها، ملخ ها، لارو پروانه ها، سوسک و مگس بکار برد. علاوه بر این فنیتروتیون برای از بین بردن حشرات مکنده مانند شته، پسیل، شپشک، سن گندم، جو، برنج، آفات درختان میوه، سبزیجات، مو، پسته، نیشکر، یونجه، توتون، پنبه، مرکبات و همچنین از بین بردن حشرات مزاحم در مراتع و جنگل ها مورد استفاده قرار می گیرد.
کنترل سن در گندم و جو 1 تا 1.5 لیتر در هکتار
کنترل ملخ مراکشی در گندم و جو و نیشکر 1.5 لیتر در هکتار
کنترل شته در گندم، درختان میوه و سبزیجات 1 لیتر در هکتار
کنترل سوسک سرشاخه خوار در پسته 1.5 تا 2 لیتر در هزار لیتر آب
کنترل پسیل در درختان میوه 1.5 تا 2 لیتر در هزار لیتر آب
کنترل کرم در درختان میوه 1.5 تا 2 لیتر در هزار لیتر آب
کنترل انواع شپشک در مرکبات 1.5 تا 2 لیتر در هزار لیتر آب
کنترل سن در پسته 1.5 تا 2 لیتر در هزار لیتر آب
مکانیسم اثر سم
توانایی این سم در مهار آنزیم کولین استراز در سیستم عصبی جانوران است. استیل کولین بعنوان ناقل پیام عصبی در فضای بین سیناپسی عمل می کند وموجب تحریک اکسون بعدی میشود. فنیتروتیون در بدن حشره موجب تجمع در سیناپس شده ودرنتیجه تحریک رشته عصبی یعدی بصورت مستمر ادامه میابد، چون آنزیم کولین استراز لازم برای تجزیه استیل کولین در فضای بین سیناپسی وحذف این تحریک مستمر بواسطه فنیتروتیون بلوکه شده است.
نکات
- این حشره کش پس از محلول پاشی به سرعت وارد بافت گیاه شده و طی ۲۴ ساعت اول بیش از ۵۰% آن تجزیه می شود.
- این سم برای زنبورهای عسل خطرناک است و حتی تماس آنها با بقایای خشک شده سم نیز می تواند آنها را تحت تاثیر قرار دهد.
- این حشره کش برای موجودات آبزی و ماهی ها خطرناک است بنابراین باید از سمپاشی در اطراف آبهای جاری یا شستشوی ظروف آلوده به سم در رودخانه ها و آبهای جاری خودداری کرد.