نگهداری گل ارکیده - آنا شیمی قابوس

ارکیده (orchid)

شرایط نگهداری گل ارکیده

• نور

انواع ارکیده در دریافت نور خورشید با یکدیگر متفاوتند ولی به طور کلی نور غیر مستقیم متوسط تا زیاد برای ارکیده بهترین شرایط نوری است. اما گونه هایی از آن ها مانند گل ارکیده فالانوپسیس که در ایران بیشتر یافت می‌شوند، نیاز نوری کمی دارند و حتی سایه را ترجیح می‌دهند.

• دما

گیاه ارکیده دمای 16 تا 24 درجه سانتی گراد یا دمای معتدل را بسیار دوست دارد. اگر می خواهید گل‌های ارکیده با کیفیت و بزرگ باشند، گلدان را در همین دما و در محیطی بگذارید که جریان هوای متوسطی هم در آن وجود داشته باشد.

• آبیاری

ارکیده به آب بسیار کمی نیاز دارد. ریشه های آنها اندام های بسیار تخصصی هستند که برای جذب سریع آب و تنفس طراحی شده اند. این ریشه ها نیاز دارند که بین دو آبیاری کاملا خشک شوند و سپس آبیاری عمیق بر روی آنها صورت گیرد. در طول ماه های تابستان، هر هفته یکبار گل ارکیده خود را عمیق آبیاری کنید و بگذارید ریشه ها کامل خیس شوند و از جزیره نیز استفاده کنید.

1 2

• رطوبت

گل ارکیده گیاهی رطوبت دوست است و باید محیط نگهداری از آن رطوبتی باشد. باتوجه به این موضوع اگر نزدیک دریا زندگی می‌کنید و محیط زندگی‌تان رطوبت 40 تا 60 درصدی دارد، نیازی به تامین رطوبت نیست، اما اگر در مناطق خشک‌تری زندگی می‌کنید، برای تامین رطوبت مورد نیاز برای نگهداری از گل ارکیده می‌توانید روزانه با اسپری آب آن را غبارپاشی کنید، همچنین می توانید از دستگاه بخور سرد استفاده کنید یا گلدان را در بستری از سنگریزه و آب بگذارید.

• خاک

ارکیده را نباید در خاک عادی کاشت و خاک خاص خودش را می‌خواهد. مهم ترین ویژگی خاک ارکیده این است که زهکشی مناسبی داشته باشد و آب به سرعت از آن عبور کند.

به‌طورکلی دو نوع خاک برای گل ارکیده استفاده می شود:

پوسته درخت (چیپس)
خزه درشت (ماس)

اگر خاک ارکیده پوسته درخت باشد، لازم است که سالی یک بار یا دو سال یک بار تعویض شود، چون بافت چوبی آن به مرور زمان خرد می شود و خاصیت زهکشی خود را از دست می‌دهد.

• کوددهی و تغذیه

ارکیده نیاز به کوددهی دارد چون خاک آن مواد مغذی گیاه را تامین نمی‌کند.

کودها و تقویت کننده هایی که به مرور زمان تجزیه و آزاد شوند و یا کودهایی که با ترکیب ۱۴-۱۴-۱۴ هستند برای این گل مفیدند. همچنین کود مخصوص ارکیده نیز برای تقویت آن توصیه می‌شود.

پیشنهاد می‌شود در زمان گلدهی، میزان فسفر را افزایش دهید مثلا از کود ۲۰-۳۰-۱۰ استفاده کنید و همچنین در طول ماه های سرد و زمانی که گیاه به گل نشسته است، کود دهی را متوقف کنید.

• گلدان

ارکیده گیاهی است که رشد آرامی دارد و هر ۳-۲ سال یکبار نیاز به تعویض گلدان ارکیده وجود دارد. بهار و یا پاییز (قبل و یا بعد از زمان گلدهی) زمان خوبی برای تعویض گلدان ارکیده است و بهتر است زمانی این کار انجام شود که نوک ریشه های هوایی این گیاه سبز است.

برای تعویض گلدان ارکیده می توان گلدانی را استفاده کرد که قطر دهانه آن در حدود ۳-۲ سانتی متر بزرگتر از گلدان قبلی است. بعد از تعویض گلدان گیاه را به خوبی آب دهید. مثلا دو بار آبیاری گیاه به فاصله ۱۵ دقیقه از یکدیگر، به استقرار بهتر گیاه در گلدان جدید کمک می کند و تا یک ماه بعد از تعویض گلدان به گیاه کود ندهید و بعد از آن تا زمانی که شاهد رشد جدید گیاه هستید از کود با غلظت یک چهارم استفاده کنید.

تکثیر ارکیده

روش‌های مختلفی برای تکثیر گل ارکیده وجود دارد که در زیر به انواع این روش ها می پردازیم:

تکثیر ارکیده از ساقه
تکثیر ارکیده از ساقه گل را از طریق دو روش پاجوش و برش ساقه می‌توانید انجام دهید.

تکثیر ساقه ارکیده با پاجوش
اگر می‌خواهید تکثیر ساقه ارکیده با پاجوش را انجام دهید، زمان انجام این نوع تکثیر بعد از گل‌دهی گل ارکیده و فصل بهار است. برای اینکه بتوانید از روش پاجوش استفاده کنید باید در قسمت اتصال برگ به ساقه گیاهتان، گیاهچه یا همان پاجوش‌ها را مشاهده کنید؛

گیاهچه‌ها برای جداشدن از گیاه اصلی باید ۲ تا ۳ برگ داشته باشند و رشد ریشه آن‌ها به اندازه ۵ تا ۷ سانتی‌متر رسیده باشد. در چنین شرایط رشدی، گیاه‌چه را می‌توانید با قیچی یا چاقوی ضد‌عفونی‌شده از گیاه مادر جدا کنید و کاشت ارکیده در گلدان را انجام دهید تا به‌‌صورت مستقل رشد کند.

تکثیر ارکیده از خود ساقه
برای تکثیر گل ارکیده با ساقه گل شما با قسمتی از ساقه که گره دارد، سروکار دارید. هنگامی‌که گرهی سالم و بدون آسیب را روی گیاه ارکیده مشاهده کردید آن را از ۲ سانتی‌متر بالاتر و پایین‌تر برش دهید و درون خاک مرطوب (دارای خزه) قرار دهید.

مهم‌ترین مرحله در این روش تکثیر این است که بعد از جاگذاری تکه‌های ساقه یا همان گره‌ها درون خاک مرطوب آن‌ها را با پلاستیک بپوشانید. پوشاندن با پلاستیک این فایده را دارد که شرایطی مشابه گلخانه را برای گیاه ایجاد می‌کند تا ریشه‌ها هرچه سریع‌تر نمایان شوند. با ظهور گیاه‌چه باید آن را به یک گلدان جدید منتقل کنید.

تکثیر گل ارکیده از برگ
برای تکثیر گل ارکیده از طریق برگ خودتان را برای یک تکثیر سخت و زمان‌بر آماده کنید. مناسب‌ترین زمان برای انجام این تکثیر فصل بهار است که برگ‌های جدید شروع به رشد می‌کنند. در اولین مرحله از این تکثیر ابتدا برگی را که همراه تکه‌ای از ساقه است با یک قیچی تیز و تمیز جدا کنید و درون ظرف آب قرار دهید.

تکثیر ارکیده با ریشه
روش تکثیر ارکیده از ریشه روشی است که شاید خیلی کاربردی نباشد چون برای شکوفا‌شدن ارکیده از این طریق گاهی ۳ تا ۵ سال زمان لازم است. شرط لازم برای تکثیر گل ارکیده از طریق ریشه آن است که گیاهچه‌ها در زبان انگلیسی معروف به( keiki) روی ساقه در بالای ریشه تشکیل شوند.

تکثیر ارکیده به روش تقسیم بوته
قبل از آنکه تکثیر گل ارکیده به روش تقسیم را انجام دهید، مطمئن شوید که ارکیده شما از نوع چند‌ساقه باشد چون این روش فقط برای گونه‌های چند‌ساقه ارکیده مثل دندروبیوم و کاتلیا کاربرد دارد. شرط دیگر انجام روش تقسیم برای تکثیر ارکیده این است که گیاه مورد استفاده کاملا سالم و بالغ باشد و چند ساقه یا شبه‌پیاز داشته باشد. برای شروع این روش تکثیر گل ارکیده، ابتدا گیاه را از گلدانش بیرون آورید و ریزوم‌هایش (ساقه زیرزمینی) را تقسیم کنید. تقسیم اصولی ریزوم بدین شکل است که هر قسمت تقسیم‌شده آن باید ۳ تا ۴ پیاز گل ارکیده را داشته باشد. بعد از تقسیم ریزوم‌‌ها، آن‌ها را درون یک گلدان بکارید و گلدان را با خاک (با ویژگی‌های موردعلاقه ارکیده) پر کنید.

انواع ارکیده

ارکیده ها خانواده ای از گیاهان هستند که تنوع بسیار بالایی در آن دیده می شود. خانواده ارکیداسه شامل بیش از 700 جنس و 28 هزار گونه است که یکی از بزرگترین خانواده های گیاهی محسوب می شود. در ادامه به معرفی انواع رایج ارکیده در ایران می پردازیم: