صفر تا صد کاشت ذرت

مقدمه

ذرت با نام علمی  Zea mays  متعلق به خانواده بزرگ غلات Poaceae می باشد گیاهی يك پايه كه در آن آرايـش گـل آذيـن نر بصورت خوشه اي در قسمت انتهاي ساقه قرار دارد. وجود تنوع زياد در گيـاه ذرت، از نظـر گـروه رسـيدگي (از فوق العاده زودرس تا فوق العـاده ديـررس ) امكـان رشـد آن را در محدوده وسيعي از شرايط محيطـي و اقليمـي حتـي مناطق سردسير فـرآهم آورده اسـت . سـازگاري وسـيع گيـاه ذرت و از طرفي، شرايط آب و هوائي بسيار متنوع و مناسـبي كـه در كـشور ايـران بـراي توليـد ذرت وجـود دارد، امكـان كشت ذرت را در اكثر مناطق و اقليم هـاي (گـرم، معتـدل و سرد) كشور فرآهم نموده است.

نیاز های اساسی کاشت ذرت

  • نور

    از نظـر طـول روز ذرت در محـدوده بـي تفـاوت تـا روز كوتاهي قرار دارد. در تراكم زياد، رقابت بـين بوتـه هـا بـراي رسيدن به نور و استفاده بيـشتر از نـور خورشـيد باعـث رشـد علفـي گيـاه شـده و ضـمن اينكـه عمـل فيزيولـوژيكي گيـاه به نحـو مطلـوب انجـام نمـي گيـرد.

  • آبیاری

    یکی از فاکتورهاي بسیار مهم در زراعت ذرت مسئله نیاز گیاه به آب می باشد. ذرت براي تولید یک واحد ماده خشک بسته به شرایط آب و هوایی به طور متوسط به 342 واحد آب نیاز دارد. نیاز ذرت براي ساختن یک واحد ماده خشک کمتر از سایر گیاهان زراعی (گندم، جو، یونجه) است. نیاز آبی ذرت در کشت اول در حدود 8000 متر مکعب و در کشت دوم 6500 متر مکعب گزارش شده است. نوبت آبیاري با توجه به نوع خاك و شرایط آب و هوا از 7 تا 12 روز یکبار متغیر می باشد.

  • خاک

    ذرت در خاک هایی با بافت لومی، عمیق، نفوذ پذیري مناسب، مواد آلی کافی و با عناصر غذایی متعادل، بیشترین عملکرد را دارد. با وجود اینکه ذرت در اراضی بـــا (8 -5 (pH کشت می گردد ولی حداکثر عملکرد اراضی با (7- 6 (pH بدست می آید. دراراضـی بـــا pH کمتر از 5 جذب ازت، فسفر، پتاسیم، سولفور، کلسیم، منیزیم مشکل می شود و در خاک هایی که pH آنها بیش از 8 باشد جذب آهن، آلومینیوم، بر، فسفر و روي سختی صورت خواهد گرفت.

  • دما

    ذرت گياه مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري اسـت و در تمام مراحل رشـد، مخـصوصاً در مرحلـه گياهچـه نـسبت بـه سرما حساس است. . بنابراين حـرارت يكـي از عوامـل اصـلي محـدود كننـده رشـد و نمـو آن اسـت. مناسب ترین درجه حرارت در طول دوره رشد بین 35-30 درجه سانتی گراد می باشد در صورتی که گرما بیش از 40 درجه تجاوز نماید جذب آب مشکل خواهد گردید، حتی در شرایط آبیاري (به دلیل تبخیر خیلی شدید) منجر به سوختگی حاشیه برگ می گردد.

تناوب زراعی

كاشت نوبتي گياهان مختلف براي يك يـا چنـد سـال يـا زراعت وآيش به طور متناوب / متـوالي براسـاس نظـم و ترتيـب خــاص در يـك زمــين زراعـي را تنــاوب زراعــي مي گويند. تناوب زراعي يكي از روش هاي مهم حفاظـت از منابع در سيستم هاي كشاورزي است كه علاوه بر حفظ مـواد آلـي خـاك، كنتـرل علـف هـاي آفـات و بيمـاري هـا، سـاختمان خـاك را بهبـود بخـشيده و سـبب افـزايش ميـزان تثبيــت ازت خواهــد شــد.

ذرت بعد از يونجه، شبدر و مخلوط شبدر و علوفه گندميان، غالت يا سوژا، چغندر و سيب زميني نتيجه مطلوبي به دست مي دهد. ذرت بعد از غلات در صورتيكه زمين به اندازه كافي اصلاح و مناسب كشت شده باشد در تناوب قرار مي گيرد.

انتخاب بذر

در انتخــاب بــذر بايــد دقــت كــافي گــردد تــا احتمــال پوسيدگي بذور و حمله آفات و بيمـاري هـا كـا هش يابـد. بـه منظور جلوگيري از حمله احتمالي قارچ ها، بايستي بذر ذرت قبل از كاشت، با قارچ كش هاي مناسب، ضد عفـوني گـردد. درجه خلوص و قوه ناميـه بـذور هيبريـدي كـه بـراي كـشت ذرت مــورد اســتفاده قــرار مــي گيــرد بايــد بترتيــب حــداقل 98  و 90 درصد باشـد. مقـدار بـذر مـورد نيـاز بـراي كـشت ذرت دانـه اي و علوفـه اي بــه ترتيـب 25 و 30 كيلــوگرم در هكتار است.

عمق کاشت

سرعت و يكنواختي جوانه زدن نه تنها به درجـه حـرارت خاك، بلكه به عمق كاشت نيـز بـستگي دارد . عمـق مناسـب كاشت بسته به نوع خاك بين 5-7 سانتي متر است. در شرايط مناسب درجه حرارت و رطوبت خاك، عمق كاشـت 4 تا 5 سانتی متر ایده آل خواهد بود.

در کشت های زود به خصوص اگر خاک سرد باشد عمق كاشـت 2.5 تا 4 سـانتي متـر مناسـب است. در مواقعي كه خاك خشك است و يا زماني كه كشت بـا تأخير انجـام مـي شـود، نيـاز اسـت كـه بـذر در عمـق 6.5 تا 7.5 سانتي متر كشت شود تا بذر رطوبت لازم را جذب نمايد.

تراکم

یکی از فاکتورهاي مهم جهت بدست آوردن و حداکثر تولید در زراعت ذرت انتخاب تراکم مناسب با توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه و مشخصات ارقام کشت شده می باشد.

تراکم مناسب در ذرت به فاکتورهاي متعددي بستگی دارد که مهمترین آنها عبارتند از نوع مصرف (ذرت دانهاي – ذرت سیلوئی)، هیبرید، رطوبت خاك، حاصلخیزي زمین و شرایط اقلیمی منطقه است و ارقام هیبریدهاي زودرس تراکم بیشتري را نسبت به ارقام دیررس تحمل می نمایند.   تراکم بوته هاي ذرت براي دانه اي 8 – 6 بوته در متر مربع و براي ذرت سیلوئی معمولاً در یک متر مربع 12 -9 گیاه و در ذرت علوفه اي سبز حدود 20 -15 گیاه در متر مربع می باشد.

مراحل رشد ذرت

  • قبل از کاشت

    قبل از کاشت و هنگام شخم و آماده سازی زمین می توانید نیمی از مشکلات و کمبودهای خاک را که در آزمایش خاک مشخص شده است با برنامه کوددهی درست برای ذرت بر طرف کنید. این زمان بهترین زمان مصرف کود مرغی برای ذرت به همراه کودهای هیومیک اسید و کودهای حاوی گوگرد است.

  • مرحله رشد
  • قبل از کاشت
  • نوع کود
  • کودهای اوره با پوشش گوگردی
    پلت مرغی هیومیک دار
  • میزان مصرف
  • 300 – 500 کیلوگرم بر هکتار
    1000 – 15000 کیلوگرم بر هکتار
  • نحوه مصرف
  • زیر شخم
  • در زمان کاشت

    بذرمال کردن یکی از روش هایی است که باعث کاهش بیماری ها و استرس گیاه می شود. در برنامه ریزی کوددهی ذرت می توانیم قبل از کاشت بذرها را به کودهای هیومیک اسید آغشته کنیم تا هم زودتر رشد کند و هم مقاومت بیشتری در برابر استرس های محیطی پیدا کنند.

  • مرحله رشد
  • در زمان کاشت
  • نوع کود
  • هیومیک اسید
  • طریقه مصرف
  • بذرمال
  • جوانه زنی

    بذر ذرت در خاك گرم و مرطوب در حداقل زمان جوانه مي زند. جوانه زني با جذب آب به ميزان 30% وزن شروع شده و اولين علامت خارجي آن ظهور ريشه چه از قسمت نزديك به انتهاي دانه است. جوانه زني در شرايط مطلوب 4 تا 3 روز بعد از كاشت بوده بطوريكه در مدت كوتاهي بعد از ظهور ريشه چه، جوانه ظاهر شده و به سمت سطح خاك رويش مي يابد.

    در این مرحله گیاه به عناصری نیاز دارد تا جوانه زنی را تسریع بخشد و باعث رشد بهتر آن ها شود. بنابراین در برنامه کوددهی ذرت در این مرحله باید توجه بیشتری به عنصر فسفر و نیتروژن شود. بهترین زمان مصرف کود اوره برای ذرت و کودهای فسفر در این مرحله است.

  • مرحله رشد
  • جوانه زنی
  • نوع کود
  • کود نیتروژنه 30 10 10
    کودهای فسفره 17 44 0
  • میزان مصرف
  • 2 تا 3 کیلوگرم در هکتار
    20 تا 30 کیلوگرم در هکتار
  • طریقه مصرف
  • آبیاری
  • 6 تا 8 برگی شدن

    بعد از سبز شدن و رويش گياهچه كه با استفاده از مواد غذايي ذخيره شده بذر صورت مي گيرد، ادامه حيات گياه با استفاده از آب و مواد معدني خاك امكان پذير مي گردد.  در این مرحله از رشد گیاه، باید توجه زیادی به عناصر ریز مغذی مانند بور، روی، مس، منگنز، منیزیم و آهن شود. همچنین برای رشد بهتر همچنان باید نیتروژن در برنامه کوددهی ذرت جای داده شود. نیتروژن به رشد بیشتر میوه گیاه کمک می کند.

  • مرحله رشد
  • 6 برگی
  • نوع کود
  • عناصر ریز مغذی مانند

    بور، روی، مس، منگنز، منیزیم و آهن

    20 20 20

  • میزان مصرف
  • 2 تا 3 کیلوگرم در هکتار

    20 تا 30 کیلوگرم در هکتار

    2 تا 3 کیلوگرم در هکتار

  • طریقه مصرف
  • محلول پاشی

    آبیاری

    محلول پاشی

  • رشد ساقه

    این مرحله ای است که طول ساقه ها به 50 تا 60 سانتی متر می رسد. ذرت در این مرحله از رشد به تمامی عناصر نیاز دارد. بنابراین بهتر این است که از کودهای کامل سه بیست یا محلول پاشی کود مخصوص ذرت علوفه ای برای تقویت آن ها استفاده کنیم که علاوه بر سه عنصر اصلی، عناصر ریز مغذی را نیز داشته باشد.

  • مرحله رشد
  • رشد ساقه
  • نوع کود
  • 20 20 20

    کلات آهن و روی

  • میزان مصرف
  • 2 تا 3 کیلوگرم در هکتار

    20 تا 40 کیلوگرم در هکتار

  • طریقه مصرف
  • محلول پاشی

    آبیاری

  • تشکیل میوه

    بعد از مدتي كه تعداد برگ ها كامل شد، جوانه هاي اوليه گل تاجي و بلال نيز شكل مي گيرند. در اين زمان كه ارتفاع ذرت حدود 30 سانتي متر است، گل تاجي مينياتوري در داخل ساقه بالاي سطح خاك مشاهده مي گردد. اين مرحله از بحراني ترين مراحل رشد و نمو ذرت مي باشد. تركيب تنش رطوبتي با تنش درجه حرارت بالا در طي اين دوره توليد نهايي ذرت را كاهش مي دهد. تنش مواد غذايي، آفت ها و بيماري ها در اين مرحله عملكرد ذرت را شديداً تحت تاثير قرار مي دهند.

    گیاهان برای رشد بیشتر غده ها یا میوه هایشان به میزان زیاد پتاسیم نیاز دارد. به همین دلیل است که برنامه کوددهی ذرت در این مرحله باید شامل مقادیر قابل توجهی از این عنصر باشد تا میوه های بیشتری رشد کنند. بهترین کود برای در این مرحله کودهای پتاس بالا یا سولوپتاس برای ذرت است.

  • مرحله رشد
  • تشکیل میوه
  • نوع کود
  • کودهای پتاس بالا یا سولوپتاس
  • میزان مصرف
  • 2 تا 3 کیلوگرم در هکتار
  • طریقه مصرف
  • محلول پاشی
  • شیری شدن میوه

    پر شدن دانه و رسيدن ذرت طي 22 تا 82 روز آخر دوره رشد و نمو اتفاق مي افتد. در اوايل اين دوره هر نوع تنش عملكرد نهايي را 3 %تا 2 %در روز كاهش مي دهد.  ذرت در این مرحله هم به هیومیک اسید و هم به پتاسیم زیاد و مقادیر کافی از سایر عناصر نیاز دارد. بنابراین بهتر است بر اساس کمبودهای آن، از کودهای ان پی کی استفاده شود که مقادیری از پتاسیم، فسفر و نیتروژن را داشته باشد.

  • مرحله رشد
  • شیری شدن دانه
  • نوع کود
  • هیومیک اسید

    کود پتاس بالا

    ان پی کی 20 20 20

  • میزان مصرف
  • 10 تا 20 لیتر در هکتار

    2 تا 3 کیلوگرم در هکتار

    2 تا 3 کیلوگرم در هکتار

  • نحوه مصرف
  • آبیاری

    محلول پاشی

    محلول پاشی

  • برداشت

    برداشت ذرت به نوع مصرف آن بستگي داشته ، به طوريكه اگر هدف برداشت دانه باشد ، بايد برگ هاي روي بلال خشك كاغذي شده و رنگ زرد روشن به خود گرفته ، كه معمولا 2-7 هفته بعد از گل كردن بوده و سطح خارجي دانه هاي رسيده صاف و درخشنده و محتوي دانه سخت شده اند براي برداشت محصول، رطوبت دانه باید بین 20 تا 25 درصد باشد. اگر قرار باشد که محصول برداشت شده را مورد مصرف دام قرار دهند، ذرت را می توان با رطوبت 25 تا 28 درصد هم برداشت کرد.

    برداشت ذرت سيلويي زماني صورت مي گيرد ، كه رنگ دانه ها زرد و محتوي آن مايعي شيري رنگ است . در اين حالت ذرت داراي 22-32 در صد آب بوده و با ماشين هاي مخصوص درو و خرد شده و در سيلو با احتياط نگهداري و به عنوان علوفه مورد استفاده قرار مي گيرد .