صفر تا صد کاشت کتان
مقدمه
- نام انگلیسی Flax
- نام علمی Linum usitatissimum
کتان گیاهی یک ساله یا چند ساله می باشد،این گیاه خودگرده افشان است و با مناطق معتدل در سراسر جهان سازگاری دارد. کتان استفاده‌های بسیاری در صنایع، مواد غذایی و داروسازی دارد.
نیازهای اساسی کاشت کتان
انتخاب بذر
استفاده از بذرهای گواهی شده و واریته های مناسب توصیه می شود. بذور گواهی شده که از نظر خلوص ژنتیکی، جوانه زنی بالا، حداقل اختلاط با بذر علف هرز و میزان عملکرد آزمایش شده اند، نسبت به بذوری که از مزرعه جمع آوری می شوند، ارجحیت دارند و توصیه می شوند.
عمق کاشت
کتان می بایستی در خاک مرطوب در عمق 2.5 تا 4 سانتی متری و فاصله بین ردیف 15 تا 20سانتی متر کاشته شود.
میزان بذر
برای حداکثر عملکرد، کشاورزان می بایستی 40 تا 45 کیلوگرم بذر در هکتار استفاده کنند. اگر بستر بذر فقیر است، برای اطمینان از تراکم مناسب می توانند کمی به مقدار بذر اضافه کنند.
تراکم کاشت
برای دستیابی به عملکرد بهینه، حداقل تراکم گیاه 300 عدد در مترمربع است؛ مگر اینکه کشت تحت شرایط آبیاری صورت گرفته باشد. زمانی که تراکم بوته به کمتر از 300 گیاه در مترمربع می رسد، توان عملکرد نیز کاهش می یابد. افزایش تراکم بوته به بیشتر از 400 بوته در مترمربع نه تنها سبب افزایش عملکرد نمی شود، بلکه سبب خوابیدگی محصول و ورس می شود.
.
تناوب زراعی
بهترین گردش زراعی برای کتان بعد از غلات مانند گندم و چاودار است همچنین می توان آنرا بعد از سیب زمینی و یا چغندر قند به شرط آنکه زمین فاقد علف هرز باشد کشت نمود. از کشت کتان در زمین هایی که چند سال متوالی غلات کاشته شده و همچنین از کشت متوالی آن در یک زمین باید خودداری نمود. کشت کتان را بعد از شبدر ، یونجه و یا نباتات علوفه ای می توان انجام داد.
زمان کاشت
عموما کتان در اواخر اردیبهشت کاشته می شود که در آن حداکثر عملکرد و حداقل مشکلات برداشت وجود دارد. کتان ممکن است تا اواسط خرداد کاشت شود که عملکرد منطقی موردانتظار داشته باشد. گیاهچه های کتانی که بعد از ماه خرداد سبز می شوند، توان عملکردشان افت می کند و با مشکلات برداشت از قبیل رسیدگی در ماه های خنک و روزهای کوتاه و مرطوب مواجه خواهند داشت.
مراحل رشد گیاه کتان
چرخه زندگی گیاه کتان شامل 45 تا 60 روز دوره رویشی، 15 تا 25 روز دوره گلدهی و 30 تا 40 روز دوره رسیدگی محصول است.
دوازده مرحله رشد مشخص در نمو گیاه کتان وجود دارد. بعد از جوانه زنی، در مرحله،۱ برگ های لپه ای ظاهر می شوند (دو برگ کوچک از بذر خارج می شود). در مرحله ۲ گیاهچه رشد می کند و اولین جفت برگ حقیقی را تولید می کند. سپس در مرحله ۳ دومین جفت برگ حقیقی و سپس سومین جفت برگ حقیقی )مرحله ۴) و همین طور برگ های دیگر شکل می گیرند و ساقه توسعه می یابد (مرحله ۵( ساقه اصلی به رشد خود ادامه می دهد و جوانه ها از رأس آن شکل می گیرند (مرحله ۶).
در مرحله۷ اولین شاخه های جانبی به سمت رأس ساقه اصلی، حدود 30سانتی متر به سمت بالا، قابل مشاهده است. در همین زمان گل ها شروع به بازشدن می کنند. همزمان با رشد ساقه اصلی، شاخه های جانبی متعددی نیز رشد می کنند و گل ها به صورت نامنظم باز می شوند.
رسیدگی میوه کتان با خشک شدن کپسول ها یا غوزه ها اتفاق می افتد. رسیدگی غوزه ها 20 تا 25 روز بعد از گلدهی اتفاق می افتد. کپسول(غوزه) به پنج قسمت و به وسیله دیواره کاذب از هم جدا می شود .هر قسمت دو بذر جدا از هم تولید می کند که به وسیله غشای نازکی که ممکن است نرم یا کرک مانند )بسته به واریته) باشد، به هم متصل است. وقتی تشکیل دانه کامل شود، هر غوزه 10 عدد دانه خواهد داشت. به طور عادی هر غوزه ۶ یا ۸ عدد دانه دارد. نمو دانه نیز مرحله بندی شده است، به طوری که غوزه های سبزرنگ حاوی دانه های سفید رنگ هستند (مرحله۱۰) و غوزه های قهوه ای رنگ حاوی دانه های چاق با رنگ قهوه ای روشن هستند (مرحله۱۱(. در مرحله 12 تمامی غوزه ها( 90 تا 95 درصد) حاوی بذر رسیده خواهند بود.
آفات کتان
شـته Aphid
کلونی شته ها روی بافت در حال رشد گیاه عدس از جمله ساقه، غلاف و برگ ها از شیره گیاهی تغذیه می کنند و سبب اختلال در رشد گیاه می شوند. شته ها در تراکم زیاد، سبب کاهش ریشه و نیز کاهش تعداد گرههای ریشه می شوند. گیاه، تغییر شکل داده و میزان تولید محصول کاهش می یابد. تغذیه از شیره گیاهی همزمان با ترشح عسلک و همچنین رشد قارچ مولد دوده است. همچنین شته ها به طور غیرمستقیم نیز از راه انتقال عوامل بیماریزای ویروسی، خسارت می زنند.
