صفر تا صد کاشت شاهدانه

  • نام انگلیسی Hemp
  • نام علمی Cannabis sativa L.

مقدمه

شاهدانه گیاهی دو پایه، علفی، یک ساله به ارتفاع یک تا سه متر و دارای ارقام و فرم های مختلف با بوی مطبوع و قوی است. این گیاه برگ هایی متقابل در طول ساقه دارد ولی هرچه به انتهای ساقه نزدیک شویم، برگ ها وضعیت منفرد پیدا می کنند. این گیاه یکی از بهترین منابع فیبر طبیعی است. جنس Cannabis درایران یک گونه دارد که به صورت زراعی جهت استفاده از دانه آن کاشته می شود.

نیازهای اساسی کاشت شاهدانه

  • خاک

    خاک این محصول باید زهکشی شود و در فصل بهار که محصول کاشته می شود باید خاک را شخم زد و صاف کرد در فصل پاییز هم باید تا ۲۰سانتی متر زمین محصول زیر کشت را شخم زد. این گیاه دارای ریشه های ضعیفی است باید از خاک های غنی شده با ph پایین تر از ۷ استفاده شود . خاک های رسی شنی و لمونی خاک های مناسبی برای کاشت این محصول هستند.

  • دما

    شاهدانه یک گیاه حساس در مقابل سرماست که نباید در طی دوره رشد شاهد سرما و یخبندان باشد. چون دو عامل مذکور به ویژه یخبندان باعث از بین رفتن گیاه جوان شاهدانه خواهد شد. چنانچه هدف از کاشت شاهدانه تولید الیاف است، باید میزان حرارت دریافتی اش کمتر از زمانی باشد که به منظور تولید بذر کاشته می شود. شاهدانه با افزایش دما تا محدوده 20-15 درجه سانتی گراد سرعت و درصد جوانه زنی افزایش سریعی پیدا می کند اما با افزایش دما تا 30 درجه سانتی گراد زوال بذور باعث عدم جوانه زنی بذور می شود و در نهایت به صفر می رسد.

  • آبیاری

    در مناطقی که بارندگی کافی وجود ندارد به علت آنکه در دوره زندگی هر هکتار زراعت شاهدانه به حدود 4500 متر مکعب آب نیاز دارد و لذا الزم است در این مدت 6 تا 8 بار آبیاری گردد ولی در مناطق با بارندگی مناسب مثل گیالن و مازندران کاشت آن به صورت دیم امکانپذیر است. مهم ترین زمان نیاز به آب در مرحله تولید جوانه و گل می باشد که اگر در این دو مرحله آبیاری کافی نشود یا گیاه مدتی در معرض خشکی قرار گیرد لطمه زیادی به آن وارد می شود، بنابراین در این مرحله از رشد باید مزرعه را به اندازه کافی آبیاری کرد.

  • نور

    شاهدانه گیاهی روز کوتاه است که در مقابل نور بسیار حساس است.

تناوب زراعی

شاهدانه مانند گیاهان وجینی بهتر است در اول تناوب قرار گیرد زیرا علاوه بربالا رفتن کیفیت و کمیت محصول بعد از شاهدانه زمین کاملاً تمیز است وگیاه بعد که در تناوب قرار می گیرد محصول خوبی تولید خواهد نمود. بهتر است بعد از شاهدانه گندم کاشته شود همچنین می توان دو سال بطور متوالی در یک زمین شاهدانه کاشت.

تاريخ كاشت

بیشترین عملکرد دانه شاهدانه از تاریخ کاشت 10 اردیبهشت بدست آمد و با تاخیر 20 روزه در کاشت از 10  به 30 اردیبهشت، وزن هزار دانه و عملکرد دانه به طور معنی دار کاهش یافت.

میزان بذر

میزان بذر مورد استفاده بر حسب نوع برداشت محصول متفاوت است اگر می خواهید بذر این گیاه برداشت کنید ۶۰-۷۰ کیلوگرم بذر برای هر هکتار کافی است و اگر هدف شما از کاشت این محصول تولید کردن الیاف است ۱۰۰ کیلوگرم بذر برای هر هکتار مورد نیاز است.

عمق کاشت

بذرها را در فواصل 15 تا 17 سانتی متری از هم و در عمق 2 تا 3 سانتی متری خاک بکارید.

تراکم کاشت

فاصله مناسب برای کاشت نیز برحسب نوع برداشت محصول متفاوت است. برای برداشت محصول بذر شاهدانه فاصله بین خط های کشت ۶۰سانتی متر و فاصله گیاهان ۱۵ سانتی متر باید باشد. همچنین فاصله مناسب برای کشت الیاف شاهدانه، فاصله بین خط های کشت ۸۰ سانتی متر و فاصله گیاهان ۲۰ سانتی متر می باشد. با افزايش تراكم بوته در شاهدانه قطر ساقه به طور معني داري كاهش می یابد.

انتخاب بذر

بذری که برای کاشت انتخاب می شود باید پاک، عاری از هرگونه بذر علف هرز و بذور آلوده به قارچ و دیگر عوامل بیماری زا، سالم و دارای قوه نامیه و درصد جوانه زنی بالا باشد.

مراحل رشد شاهدانه

  • قبل از کاشت

    قبل از کاشت لازم است از مزرعه آزمون خاک گرفته شود و کودهای مورد نیاز خاک در زمان قبل از کاشت و یا به اصطلاح زیر شخم براساس آزمون خاک تجویز و مصرف شود که عموما از کودهای اوره با پوشش گوگردی، فسفات ، پتاسیم ، گوگرد جامد و کودهای دامی پوسیده و یا کود مرغی استفاده می شود.

  • مرحله رشد
  • قبل از کاشت
  • نوع کود
  • اوره

    تریپل فسفات

    سولفات پتاسیم

  • میزان مصرف
  • 60 الی 100 کیلوگرم در هر هکتار
    100 الی 120 کیلوگرم در هر هکتار
    100 الی 150 کیلوگرم در هر هکتار
  • نحوه مصرف
  • زیر شخم
  • جوانه زنی

    اولین مرحله رشد شاهدانه جوانه زنی بذر است. برای جوانه زدن، شاهدانه به رطوبت، هوا، آب و دمای گرم نیاز دارد. دانه ها را در مکانی تاریک، مرطوب و گرم قرار دهید. به محض اینکه دانه ها باز شدند و شروع به نشان دادن اولین ریشه های شیری کردند، آنها را در گلدان کوچکی با محیط بعدی برای رشد قرار دهید. ریشه شیری شروع به رشد کرده و اولین برگ های بیضی شکل خود را به نام لپه تولید می کند.

  • 6 تا 4 برگی

    در این مرحله گیاه کوچک شروع به تولید برگچه های دندانه دار می کند. در حالی که نهال رشد می کند و توسعه می یابد، برگ های جدید با برگچه های بیشتری ظاهر می شود تا زمانی که گیاه شروع به تولید برگ های رقمی با لبه های دندانه دار کند.این مرحله ممکن است تا 3 هفته طول بکشد.

  • مرحله رشد
  • 4 تا 6 برگی
  • نوع کود
  • اوره
  • میزان مصرف
  • 60 تا 100 کیلوگرم در هر هکتار
  • نحوه مصرف
  • آبیاری
  • رشد گیاهچه

    در این مرحله می توان از کودهای نیتروژن بالا برای رشد رویشی بهتر استفاده کرد، برای این منظور از کود سه بیست به میزان 2 تا 3 کیلو در هکتار به صورت آبیاری استفاده می کنیم.

  • گلدهی

    گیاه ماری جوانا در زمان گلدهی بیشتر به عناصر غذایی فسفر، بر، کلسیم و روی نیاز دارد تامین این عناصر قبل از رفتن به مرحله گلدهی بسیار اهمیت دارد این عناصر علاوه بر افزایش تعداد گل در بوته باعث جلوگیری از ریزش گل نیز می گردد که در این مرحله می توان از کود 10 52 10 به میزان 2 تا 3 کیلو در هکتار به صورت آبیاری استفاده کرد.

  • مرحله رشد
  • گلدهی
  • نوع کود
  • کود 10 52 10
  • میزان مصرف
  • 2 تا 3 کیلو در هکتار
  • نحوه مصرف
  • آبیاری
  • رسیدگی دانه

    در این مرحله برای رسیدگی بهتر دانه از کود پتاس بالا 12 12 36 میزان 2 تا 3 کیلو در هکتار به صورت آبیاری و یا سولوپتاس به میزان 10 تا 15 کیلوگرم در هر هکتار می توان استفاده کرد.

آفات شاهدانه

کرم غوزه پنبه Helicoverpa armigera

لارو این آفت از پارانشیم برگ تغذیه کرده سپس به غنچه، برگ، گل و غوزه حمله می کند. تغذیه آفت از غوزه ها موجب کوتاه شدن الیاف و کاهش کمیت و کیفیت الیاف شده و ارزش اقتصادی خود را از دست می دهند. هر لارو بین 15 تا 20 غوزه را مورد حمله قرار می دهد. زیان آفت در پنبه کاری ها در نسل دوم و سوم شدید می باشد. حداکثر خسارت از اواسط تیرماه تا اواسط مهر ماه و مصادف با حداکثر ظهور غنچه، گل و غوزه در مزارع پنبه ایجاد می شود.

روش های کنترل آفت:

برای تعیین بهترین زمان مبارزه استفاده از روش های پیش آگاهی و تله های جنسی، فرمونی، نوری و مشاهده چشمی ضروری است. برای آغاز مبارزه شیمیایی وجود یک عدد لارو در ده بوته و سپس تا اواسط مرداد ماه آلودگی یک درصد اعضا میوه دهنده ضروری می باشد. سموم مورد استفاده شامل کوراکرون، آوانت، سومی پلئو، پروتئوس و لوفنورون طبق نظر کارشناس می باشد.

علاوه بر مبارزه شیمیایی می توان از روش های زراعی مانند شخم عمیق ، جمع آوری بقایا، استفاده از هورمون و برگ ریز در زمان مناسب  استفاده نمود.

بیماری ها شاهدانه

پوسیدگی فوزاریومی شاهدانه Fusarium Cannabis

  • نام عاملOxysporumFusarium 

پوسیدگی فوزاریومی شاهدانه در مراحل مختلف رشد با علائم زردی، رشد کوتاه مدت، پژمردگی و نکروز برگ ها، قهوه ای شدن ریشه ها می شود.

در مراحل پیشرفته توسعه بیماری، نکروز برگ ها و مرگ ساقه منجر به مرگ گیاهان شد.

در منطقه تاج بسیاری از گیاهان بیمار، ساقه پوسیده بود و رشد میسلیوم سفید مشهود بود.

در زخم های هرس، رشد میسیلیوم به رنگ سفید مایل به صورتی تحت شرایط رطوبت نسبی بالا دیده می شود.