صفر تا صد کاشت نخود
مقدمه
- نام انگلیسی Chickpea
- نام علمی (Cicer arietinum–C.grossum salisb)
نخود یکی از حبوبات مهم است که در سرتاسر دنیا به ویژه در آسیا و آفریقا کشت و مصرف می شود. گیاه نخود، گیاهی یکساله و بوته ای کوتاه از خانواده حبوبات است که بلندی بوته آن به حدود ۳۰ تا 50 سانتی متر می رسد. ساقه این گیاه پوشیده از تارهای غده ای است.
نیازهای اساسی کاشت نخود
تناوب زراعی
نخود را در تناوب پس از ذرت قرار می دهند. ترتیب معمولی مورد استفاده ذرت، نخود، غلات دانه ریز و یک گیاه علوفه ای است. تناوبی که دارای سیب زمینی است برای نخود مفید نیست زیرا برای کنترل جرب(Scab)سیب زمینی نیاز به PH اسیدی است.
بعد از انواع زودرس نخود گیاهی چون لوبیا سبز یا سویا می کارند و به عبارتی سیستم کاشت مضاعف را به اجرا می گذارند این امراز بعضی لحاظ موفقیت آمیز است اما خطر آفات و بیماری را افزایش می دهد مخصوصاً از این نظر که این گیاهان به برخی از ارگانیسم های مشترک حساس هستند.
کشت مداوم نخود باعث افزایش بیماری و آفات می شود. لذا در یک مزرعه هر 4 الی 5 سال یکبار بایستی اقدام به کشت نخود کرد.
انتخاب بذر
از بذور اصلاح شده که بوجاری و ضدعفونی بر علیه بیماریهای قارچی شده اند استفاده شود. ضد عفونی بذر قبل از کاشت نخود با قارچ کش هایی نظیر کاربندازیم، مانکوزب، بنومیل، زینب جهت کنترل بیماری برق زدگی الزامی است. در این زمینه کشت ارقام هاشم، آزاد و آرمان در مناطق معتدل و نیمه گرمسیر به صورت پاییزه و کشت ارقام آزاد و آرمان به صورت بهاره در مناطق سردسیر دیم توصیه می گردد .
میزان بذر
مصرف 80 تا 120كيلوگرم در هکتار، بسته به وزن صد دانه رقم مورد كاشت و براساس تراكم 25 30- بوته(براي كشت بهاره) و 40-35 بوته (براي كشت پاييزه) در متر مربع توصيه مي شود. و بذور بهتر است قبل از كشت با قارچ كش مناسب ضد عفوني شوند.
زمان کاشت
زمان کاشت یکی از عوامل بسیار مهم و مؤثر در دستیابی به عملکرد بالادر گیاه نخود می باشد. تأخیر در کاشت سبب کاهش طول دوره رشد و کاهش عملکرد می گردد. کشت پـاییزه (15 آبـان لغایـت5 آذر) در مناطق معتدل سرد، نیمه گرمسیري و گرمسیري. کشت بهاره در منـاطق سـرد بـه محـض گاورو شدن زمین در اواخر زمستان یا اوایل بهار صورت می گیرد.
عمق و روش کاشت
عمق مناسب 5-8 سانتي متر و با استفاده از ردیف کار، خطی کارهاي پنوماتیک، هاسیا، همدان کـار و یـا کشـت گسـتر کاشت شود.
مراحل رشد نخود
- مرحله رشد
- قبل از کاشت
- نوع کود
- کود اوره
کود فسفاته
کود پتاسه
کود مرغی
- میزان مصرف
- 100-150 کیلوگرم در هکتار
100-150 کیلوگرم در هکتار
50-100 کیلوگرم در هکتار
1000-1500 کیلوگرم بر هکتار
- نحوه مصرف
- قبل از شخم
- مرحله رشد
- 4 تا 6 برگی
- نوع کود
- کود سه بیست
- میزان مصرف
- 2 تا 3 کیلوگرم در هزار لیتر آب
- طریقه مصرف
- به صورت محلول پاشی
- مرحله رشد
- رویش کامل بوته
- نوع کود
- هیومیک اسید
- میزان مصرف
- 2 تا 3 کیلوگرم در هکتار
- طریقه مصرف
- همراه با آبیاری
- مرحله رشد
- قبل از گلدهی
- گلدهی
- نوع کود
- کود فسفر بالا 10 52 10
- کود فسفر بالا 10 52 10
- میزان مصرف
- 2 کیلو در هزار لیتر آب
- 5 تا 10 کیلوگرم در هکتار
- طریقه مصرف
- محلول پاشی
- آبیاری
- مرحله رشد
- تشکیل غلاف
- نوع کود
- کود پتاس بالا 36 12 12
- میزان مصرف
- 2 تا 3 کیلوگرم در هزار لیتر آب
- طریقه مصرف
- محلول پاشی
- مرحله رشد
- دانه بندی
- نوع کود
- سولفات پتاسیم
- میزان مصرف
- 10 تا 15 کیلوگرم در هکتار
- طریقه مصرف
- آبیاری
آفات نخود
کرم پیلهخوار Heliothis
از جمله مهمترین آفات نخود بانام علمی Heliothis viriplacaاست که هر ساله خسارت زیادی به مزارع نخود وارد میکند. آفت کرم پیله خوار نخود با تغذیه کردن از برگ، گل و سوراخ کردن غلاف، از دانه ها تغذیه می کند و موجب کاهش محصول و عملکرد مزرعه می شود. لاروهاي جوان از پارانشیم برگ و اندامهاي زایشی نخود (گل و غنچه) تغذیه می کنند.
روش های کنترل آفت:
سوسک چهار نقطهای حبوبات Four-spotted bean weevil
اين حشره با نام علمیllosobruchus maculates F يکي ازمهم ترين آفات حبوبات مخصوصًا لوبيا چشم بلبلي در مزرعه وانبار مي باشد و به خاطرحساس بودن اين محصول همه ساله خسارت زيادي به آن وارد مي شود.آلودگي از مزرعه آغاز شده وآفت همراه با محصول درمراحل مختلف نشو ونما به انبار منتقل مي شود و در شرايط مناسب از نظرحرارت ورطوبت،نشو ونما وخسارت حشره درانبارادامه مي يابد.
حشرات ماده اغلب دانه هايي رابراي تخم ريزي انتخاب مي کنند که لارو بتواند از آن ها تغذيه کند واگر اين انتخاب با دقت کافي انجام نشود لارو جوان ضمن کندن دالان براي نفوذ به دانه،درآغازکاراز بي نمي رود.حشرات کامل براي تغذيه رغبتي نشان نميدهند، ويا حداقل درانبارهاچيزي نمي خورند؛ روي هرغلاف معمولاًبيشتراز2تا3عدد تخم ديده نمي شود،ولي درانبارها اگرتراکم جمعيت آفت زياد باشد ممکن است تمام سطح دانه هاپوشيده ازتخم شود لارو جوان که بعد از3تا4 روز از تخم بيرون مي آيد بدون اينکه در سطح دانه نمايان شود ازمحل زير تخم، مستقيمًا به درون دانه نفوذميکند
روش های کنترل آفت:
بیماری های نخود
بیماری برق زدگی نخود Ascochyta Blight of Pea
یکی از مهمترین بیماریهای قارچی نام عامل قارچ Ascochyta rabiei است که هر ساله در هر دو کشت بهاره و پاییزه در مزارع نخود خسارت زیادی وارد میکند. خسارت این بیماری در کشت پاییزه بیش از کشت بهاره میباشد. کلیه ارقام محلی از جمله بیونیج در کرمانشاه، گریت در لرستان، جم در ایلام، کوروش در گلستان و سایر ارقام محلی در استانهای دیگر به بیماری برقزدگی حساس هستند. بیماری برق زدگی نخود در گیاهان مسن تر در ابتدا به صورت لکه های آبسوخته رنگ پریده و کمرنگ روی برگ ها ظاهر می شود. با گذشت زمان، این لکه ها قهوه ای شده و یکسری نقاط سیاه رنگ کوچک به صورت حلقه های متحدالمرکز در قسمت مرکزی لکه ها ایجاد می گردد. لکه های کشیده تا بیضی قهوه ای با نقاط سیاه نیز ممکن است روی ساقه ایجاد شود. در موارد شدید، این لکه ها دور ساقه را احاطه کرده و در نهایت در هوای نامساعد باعث شکسته شدن ساقه می شوند. لکه های غلاف از لحاظ ظاهری شبیه لکه های روی برگ هستند. گیاهان ممکن است به طور کامل دچار سوختگی شده و به صورت نواحی قهوه ای در مزرعه قابل مشاهده باشند. بذرهای آلوده به بیماری ممکن است بیماری را به گیاهچه ها منتقل کنند و باعث ایجاد لکه های قهوه ای تیره در قاعده ساقه شوند.
روش های کنترل بیماری :
پژمردگی فوزاریومی نخود
نام عامل قارچ Fusarium oxysporum یکی دیگر از بیماریهای مهم نخود میباشد که بیشتر در کشت بهاره به مزارع نخود خسارت وارد مینماید.
روش های کنترل بیماری :
علف های هرز
نخود در رقابت با علفهای هرز ضعیف است علف های هرز با رشد زیاد مانند خارلته (Circium arvense)ضمن تولید اشکال در برداشت محصول آنرا نیز کاهش می دهند.مهم ترین علف های هرز مزارع نخود عبارتند از: سلمه تره، تاج خروس، ماشک، پیچک صحرایی و سس. مشکل علفهای هرز در صورت کشت نخود در زمینی که قبل از آن چمن کاشته شده باشد بسیار زیاد خواهد بود. هرس کردن در حد فاصل بین کاشت تا سبز شدن، گیاهچه های علف های هرز را از بین می برد. هنگامی که نخود سبز می شود از هرس کردن باید خودداری نمود تا گیاه بخوبی ریشه بگستراند. هرس کردن در مرحله 4 تا 6 برگی نخود امکان پذیر است، اما بدون خسارت نخواهد بود.
با استفاده از علفکش انتخابی سوپر گالانت (1 لیتر در هکتار) یا گالانت (2 لیتر در هکتار) میتوان علفهای هرز نازک برگ و با استفاده از علفکش انتخابی لنتاگران (5/3 یا 5/2 لیتر در هکتار) میتوان علفهای هرز پهنبرگ یکساله را در مزارع نخود کنترل نمود.