صفر تا صد کاشت ارزن

مقدمه

  • نام انگلیسی Millet
  • نام علمی Panicum miliaceum

ارزن گياهي يكساله، چهار كربنه دگرگشن، متعلق به خانواد غلات Gramminea بلند و كشيده كه معمولاً تا ارتفاع يك تا سه متري رشد می كند. ارزن گياهی روز كوتاه و مخصوص مناطق گرم است.

نیازهای اساسی کاشت ارزن

  • خاک

    ارزن مرواريد می تواند در دامنه وسيعی از خاک ها رشد نمايد اما به شرايط ماندابی حساس بود و بهترين خاک ها براي رشد آن، خاک هاي لومی شنی با زهكش خوب می باشند. ارزن در دامنه وسيعی از PH خاک، نه خيلی قليايی قادر به توليد محصول می باشد. در PH بين 4.8 تا 4.6 تغییری در عملکرد مشاهده نمی شود.

  • دما

    ارزن بايد در اواخر بهار يا زمانی كه درجه حرارت به بيشتر از 15 درجه سانتی گراد يا 60 درجه فارنهايت رسيده باشد در عمق 3 تا 5 سانتی متري كشت شود. مناسب ترين زمان جوانه زنی بين دماي 18 تا 29 درجه سانتی گراد می باشد.

  • آبیاری

    ارزن ها عموماً در شرايط خشك و اراضی كم آب رشد می كنند اما زمانی كه آب كافی در دسترس داشته باشند، بهترين نتيجه را می دهند. ارزن مقاومت خوبی نسبت به کم آبی دارد ولی جهت تولید علوفه بیشتر و بهتر دور آبیاری 7 تا 10 روز مناسب است.

  • نور

    ارزن در طول زندگی برای آنکه به طور کامل رشد و نمو نماید به نور زیادی نیاز دارد. در محیط هائی که طول روز 12 ساعت باشد بخوبی رشد می نماید و از نظر کلی گیاهی روز کوتاه است. ارزن پس از آنکه به اندازه کافی حرارت کسب نمود شروع به گل دادن خواهد کرد. هرگاه طول روز در منطقه ای که ارزن کاشته می شود بیش از 12 ساعت باشد، گل دهی به تعویق افتاده و گیاه دیررس می شود.

انتخاب بذر

بذری که برای کاشت انتخاب می شود باید پاک، عاری از بذر علف هرز و دارای قوه نامیه و درصد جوانه زنی بالا باشد.

عمق کاشت

عمق کاشت بذر 3-2 سانتیمتر می باشد. ارزن عموماً بلافاصله پس از شخم و بوسیله بذر پاشی کشت می شود. کشت ارزن مروارید با ماشین مخصوص بذر کار غلات بهترین روش بوده و تنها بهترین جوانه زنی را تضمین می کند بلکه پراکندگی یکنواخت و خوب گیاه را نیز به همراه خواهد داشت.

میزان بذر

تراکم بوته مطلوب براى تولید دانه بین 150 هزار بوته تا 200 هزار بوته و براى تولید علوفه بین 250 هزار تا 300 هزار بوته در نظر گرفته مى شود. بسته به شرایط بستر، رطوبت خاك و روش بذر کارى، میزان بذر مصرفى براى کشت یک هکتار ارزن مرواریدى در شرایطى که هدف تولید دانه باشد بصورت تخمینى بین 15 تا 20 کیلو گرم در هکتار و در شرایطى که هدف تولید علوفه باشد بین 20 تا 25 کیلوگرم در هکتار مى باشد.

تراکم کاشت

بهترین تراکم با فاصله ردیف های 45 سانتیمتر و فاصله هر بوته 12-10 سانتیمتر حاصل خواهد شد.

تناوب زراعی

از آن جایی که ارزن به دلیل ساقه های محکم خوابیدگی ندارد، می توان در تناوب ارزن ها را بعد از گیاهان لگومینوز کشت نمود. ارزن به طور معمول با سورگوم و بادام زمینی در تناوب است. ارزن بعد از زراعت های وجینی محصول خوبی می دهد. در نواحی البرز بعد از صیفی جات با گندم داخل یک تناوب قرار می گیرد، در نواحی جنوب خراسان بعد از جو و یا سایر گندمیان کشت می  شود. در این شرایط از ارزن های زودرس ( پروسو ) استفاده می شود.

زمان کاشت

بهترین زمان کشت اواخر بهار است که هوای محیط به‌اندازه کافی گرم شده است. زمین ارزن را می‌توان هم در پاییز و هم در بهار شخم زد ولی بهتر است چند هفته قبل از کشت در بهار، برای برطرف کردن علف‌های هرز اقدام به شخم زدن نمود و سپس با دیسک زمین را نرم کرد و بقایای علف‌های اضافی را جمع‌آوری نمود. بدیهی است پس از هر شخم (بهاره و پاییزه)، قبل از بذرپاشی باید اقدام به زدن دیسک نمود. به‌ویژه پس از شخم پاییزه و قبل از کشت در بهار باید بستر بذر را با دیسک کاملا نرم نمود. به سبب ریز بودن بذر ارززن باید بستر بذر علاوه بر نرمی، متراکم و تخت نیز باشد.

مراحل رشد ارزن

  • قبل از کاشت

    به طور کلی ارزن ها به دلیل طول رویش کوتاه و حجم کم ریشه به مواد غذایی کمی نیاز دارند.

  • مرحله رشد
  • قبل از کاشت
  • زمان كاشت
  • بذرمال
  • نوع کود
  • فسفات آمونیوم

  • اوره
  • هیومیک اسید
  • میزان مصرف
  • 200 تا 250 کیلوگرم

  • 50 كيلوگرم
  • ۱۰۰ گرم
  • نحوه مصرف
  • قبل از شخم
  • همراه شخم و دیسک
  • محلول پاشی
  • جوانه زنی

    این مرحله با ظهور ریشه شروع می شود و با خروج جوانه از خاک ادامه می یابد.در این مرحله می توان از هیومیک اسید به میزان  دو تاسه کیلودر هکتار به صورت همراه آبیاری برای افزایش مقاومت گیاهچه استفاده کرد.

  • 6 تا 8 برگی
  • مرحله رشد
  • 6 تا 8 برگی
  • نوع کود
  • اوره
  • میزان مصرف
  • 50 الی 100 كيلوگرم در هكتار
  • طریقه مصرف
  • آبیاری
  • رشد ساقه

    در طی این مرحله برگ های ارزن به طور کامل تشکیل شده و ساقه شروع به رشد می کند. طویل شدن ساقه با طویل شدن متوالی میانگره ها شروع می شود. در این زمان می توان از کود سه بیست به میزان  2 کیلوگرم در هزار لیتر آب به صورت محلول پاشی استفاده کرد.

  • گلدهی

    بعد از اتمام مرحله طویل شدن ساقه در انتهای هر ساقه پانیکول ها تشکیل می شوند و رشد سنبلچه ها، گلچه ها، کلاله ها، بساک و در نهایت ظهور کلاله (گلدهی) و گرده افشانی، که نشان دهنده پایان این مرحله است.

  • مرحله رشد
  • گلدهی
  • نوع کود
  • کودهای پتاس بالا مانند 12 12 36

    سولوپتاس

  • میزان مصرف
  • 2 کیلوگرم در هزار لیتر آب
  • طریقه مصرف
  • محلول پاشی
  • دانه بندی

    این مرحله با لقاح گلچه هایی که در پانیکول ساقه اصلی قرار دارند، آغاز می شود. در این دوره وزن خشک کل گیاه افزایش می یابد که به دلیل افزایش دانه بندی گیاه می باشد.

    در این مرحله نیز کودهای پتاسه می توانند به افزایش عملکرد گیاه کمک کنند.

  • شیری شدن

    در این مرحله، معمولاً فقط دو تا چهار برگ بالایی سبز باقی می‌مانند. برخی از  واریته ها پنجه های کوچکی را در گره های بالایی ایجاد می کنند.

  • مرحله رشد
  • شیری شدن
  • نوع کود
  • سولوپتاس
  • میزان مصرف
  • 2 تا 3 کیلوگرم در هزار لیتر آب
  • طریقه مصرف
  • محلول پاشی
  • خمیری شدن دانه
  • رسیدگی دانه

آفات ارزن

شب پره هاي زمستانه يـا كـرم هـاي طوقـه بـر (Agrotis spp.)

طوقه برها با حمله بـه گياهچـه هـاي ارزن در ابتـداي فصل رشد ، از طريق كاهش استقرار و تـراكم بوتـه منجـر بـه كاهش عملكرد مي شوند. لاروها از برگ و طوقه گياه ميزبان تغذيه مـي كننـد . لارو تــازه تفــريخ شــده ابتــدا تغذيــه كمــي داشــته و پــس از پوست اندازي به خاك مـي افتـد و پـاي بوتـه از طوقـه تغذيـه مي كند كه باعث قطع طوقه و خشك شدن بوته مي شـود . در ابتداي فصل رشد ، خسارت بسيار مشخص تر و مهم تـر اسـت . اين آفت باعث كاهش تراكم بوته در مزرعـه مـي شـود . ايـن كاهش تراكم در ابتدا ي فـصل و قبـل از شـش برگـي اتفـاق مي افتد.

روش های کنترل آفت:

در يك ماه اول پس از كاشت ، بايستي بازديـدهاي مكـرر از مزرعه انجـام شـود و زمـاني كـه بوتـه هـاي آلـوده در مزرعـه مشاهده شدند، در صورت وجود يـك لارو در هـر ده بوتـه، مبـارزه شـيميايي بـا سـم هـاي مناسـب و در دسـترس ماننـد فوزالون به نسبت 5/1 ليتر در هكتار توصيه مـي شـود . بـراي لاروهاي مسن تر داخل خاك ، اسـتفاده از گرانـول ديـازينون يا سموم مناسب ديگر به نـسبت 5/1 كيلـوگرم در هكتـار در هنگام غروب آفتاب )لاروهاي كرم طوقه بر نورگريز هستند  ( دركنـار خطـوط كاشـت توصـيه مـي شـود.

كرم هاي برگ خوار

كرم هاي برگ خوار شامل سـه گونـه شـب پـره گامـــا, (Plusia gamma Linnaeus)  كارادرينـــا( Spodoptera exigua) و پرودنيـا   (Spodoptera litoralis) هستند. كرم هاي برگ خوار در اكثر مناطق كشور حضور دارند و جزو آفات پلـي فـاژ محـسوب مـي شـوند كـه دامنه ميزباني وسيعي دارند و حتي از علف هاي هـرز و بـرگ درختان حاشيه مزرعه نيز تغذيه مي كنند.

لارو اين پروانـه هـا از سـن دوم بـه بعـد شـروع بـه تغذيـه از بــرگ مــي كنــد ولــي تغذيــه لارو ســن ســوم كــه باعــث مشبك شدن برگ و سـنين چهـارم و پـنجم كـه تمـام بـرگ را مـــــي خورنـــــد، داراي اهميـــــت بيـــــشتري اســـــت. اگر گیاه شـش برگـي 120 باشد، چهار لا رو يك بوته را مي خورند. مزرعه خـسارت زده از دور مشابه مزرعه اي است كه دچار تگـرگ شـده باشـد.

روش های کنترل آفت:

زماني كه تعدادي از تخم ها باز شدند و به محض مـشاهده لاروهاي سنين اول و دوم بايستي مبارزه شيميايي انجام شـود . سم هاي موجود شـامل سم فوزالون 35 درصد به ميزان دو ليتر در هكتـار، ديـازينون 60 درصد به ميزان يك ليتر در هكتار و اتريمفوس 50 درصـد به مقدار 2-5/1 ليتر در هكتار بـراي مبـارزه بـا ايـن حـشرات توصيه مي شود.

بیماری ها

سیاهک ارزن millet Smut

نام عامل قارچ Sphacelotheca destruens خوشه جاروئی بوته ارزن در اثر حمله بیماری به کیسه های دوکی درازی تبدیل شده و به سهولت بوته های مبتلا از بوته های سالم قابل تشخیص هستند. در این کیسه ها دیگر آثاری از بذر و محصول ارزن وجود ندارد و تماما از گرد سیاهی پر می باشند.

روش های کنترل بیماری :

  • کنترل مکانیکی

    استفاده از بذور سالم و عاری از بیماری

    کاشت ارقام مقاوم به بیماری

    تغییر و تعیین زمان مناسب برای کاشت گیاه به طوری که شرایط در آن زمان با شرایط مطلوب برای جوانه زدن قارچ مطابقت نداشته باشد.

    آیش گذاشتن زمین در دوره‌های کشت، به این معنی که یک سال کاشت و یک سال نکاشت داشته باشیم.

    .

  • کنترل شیمیایی

    بهترین راه مبارزه ضدعفونی بذر قبل از کاشت با قارچ کش ویتاواکس به نسبت دو در هزار می باشد.

  • کنترل بیولوژیکی

    مبارزه بیولوژیک برای این بیماری تاکنون صورت نگرفته است.

علف های هرز

علف هرز خرفه( Portulaca oleracea)

سلمه (Chenopodium album L.)

علف هرز تاج خروس (Amaranthus retroflexus)

چسبک (Setaria viridis )

علف هرز سوروف( Echinochloa crus-galli)